Co chroni nauczyciela w przedszkolu
W debacie publicznej coraz częściej mówi się o prawach dzieci i rodziców w systemie edukacji, znacznie rzadziej natomiast zwraca się uwagę na sytuację prawną nauczycieli – zwłaszcza tych, którzy pracują w przedszkolach. Tymczasem nauczyciel wychowania przedszkolnego pełni kluczową rolę w rozwoju najmłodszych dzieci. Warto więc przyjrzeć się temu, co ich chroni i jakie mają prawa wynikające z obowiązujących przepisów prawa oświatowego.
Podstawowym dokumentem regulującym status zawodowy nauczyciela w przedszkolu publicznym jest Karta Nauczyciela – ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Choć przez lata była przedmiotem wielu zmian i kontrowersji, to nadal pozostaje głównym narzędziem ochrony nauczycieli w systemie edukacji publicznej. Zgodnie z nią, nauczyciel ma prawo do stabilności zatrudnienia – szczególnie po uzyskaniu stopnia nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego. Zatrudnienie na podstawie mianowania oznacza większe bezpieczeństwo pracy i trudniejsze warunki zwolnienia, co jest istotne w zawodzie wymagającym dużego zaangażowania emocjonalnego i odporności psychicznej.
Nauczyciel przedszkola objęty Kartą Nauczyciela ma również prawo do korzystania ze ścieżki awansu zawodowego, która nie tylko motywuje do rozwoju, ale także daje konkretne przywileje – zarówno finansowe, jak i organizacyjne. Kolejną istotną kwestią jest ochrona przed mobbingiem i bezpodstawnym zarzutem – nauczyciel jest funkcjonariuszem publicznym w czasie pełnienia obowiązków, co oznacza, że podlega ochronie prawnej. Zgodnie z Kodeksem karnym, naruszenie nietykalności cielesnej nauczyciela czy znieważenie go w miejscu pracy jest przestępstwem ściganym z urzędu.
Oprócz Karty Nauczyciela, ochronę zapewniają również inne akty prawne, m.in. Kodeks pracy – w zakresie przepisów ogólnych dotyczących zatrudnienia, czasu pracy, BHP czy urlopów. Nauczyciel ma prawo do 35 dni urlopu wypoczynkowego (w placówkach feryjnych – jak szkoły) lub do urlopu zgodnie z harmonogramem pracy przedszkola (w placówkach nieferyjnych). Przysługuje mu również prawo do urlopu dla poratowania zdrowia, jeśli zachodzi taka potrzeba, co jest istotnym elementem ochrony zdrowia psychofizycznego nauczyciela.
Warto wspomnieć także o ochronie wynikającej z przepisów oświatowych, w tym z ustawy Prawo oświatowe. Nauczyciel ma określony zakres obowiązków, ale też granice odpowiedzialności. Nie może być obarczany obowiązkami, które wykraczają poza jego funkcję pedagogiczną lub są niezgodne z przepisami. Ponadto, dyrektor jako pracodawca ma obowiązek dbać o bezpieczne i higieniczne warunki pracy nauczycieli, zapewniać im wsparcie oraz przeciwdziałać sytuacjom konfliktowym i nadużyciom.
Podsumowując, nauczyciela w przedszkolu chroni wiele regulacji prawnych: Karta Nauczyciela, Kodeks pracy, ustawa Prawo oświatowe oraz Kodeks karny. Ich wspólne działanie tworzy ramy, w których nauczyciel może wykonywać swoją wymagającą pracę z poczuciem bezpieczeństwa. W dobie rosnących oczekiwań wobec pracowników oświaty, szczególnie ważne jest, aby również prawa nauczycieli były znane, respektowane i skutecznie egzekwowane.